Gut hastalığı, iltihaplı romatizmanın bir çeşididir ve en sancılı olanlarından biridir. Bağışıklık sisteminin bozulması ve normal dokulara yanlışlıkla saldırması (otoimmün); virüs, bakteri ve parazitlerin (vb.) vücutta iltihaplara neden olması gut hastalığını geliştirir. Genetik yatkınlık da bir faktördür.
Temel olarak gut hastalığı, vücutta ürik asidin birikmesidir, yani ürik asidin gereğinden fazla olmasıdır. Bu fazlalık eklemlerin ve yumuşak dokuların çevresinde birikerek atakların oluşmasına sebebiyet verir. Önlem alınmazsa bu hastalık eklemlerde deformasyon oluşumuna da zemin hazırlayabilir.
Gut ve genetik yatkınlık arasında nasıl bir ilişki var?
Gut hastalığının gelişmesi genetik faktörlerle ilişkili olabilir. Ailesinde gut hastalığı olanların gut geliştirme riski daha yüksektir. Ayrıca vücuttaki ürik asit atılımını düzenleyen genlerdeki mutasyonlar, ürik asidin yükselmesine ve kişinin gut hastalığı riskinin artmasına sebebiyet verebilir.
Bununla birlikte genetik faktörler, gut hastalığı için tek faktör değildir. Çevresel şartların ve yaşam tarzının etkisi önemlidir. Obezite, böbrek hastalıkları, diyabet ve hipertansiyon gibi hastalıklar; ürik asit seviyesini artırabilecek bazı ilaçlar; aşırı kırmızı et, deniz ürünleri, fruktozlu içecekleri, alkolü kapsayan bir beslenme düzeni gut hastalığının gelişmesini tetikleyebilir.
Gut hastalığı neden erkeklerde daha çok görülür?
Gut hastalığının erkeklerde daha fazla görülmesinin nedenleri hormonal farklılıklar, genetik yatkınlık ve yaşam tarzı faktörleriyle açıklanabilir. Erkeklerin gut hastalığına yakalanma olasılıkları kadınlara oranla üç dört kat fazladır.
Çünkü erkeklerin ürik asit seviyeleri doğuştan itibaren kadınlara göre daha yüksektir. Kadınlardaki östrojen hormonu ise böbreklerin ürik asidi daha iyi atmasını destekler. Alkol tüketimi, kırmızı et, sakatat, deniz ürünleri tüketimi alışkanlığı erkeklerde daha fazladır. Ayrıca erkeklerdeki göbek çevresi yağlanması da gut riskini artırır. Erkeklerde gut gelişimine yatkın genlerin daha baskın olduğu da düşünülmektedir.
Yanıcı, zonklayıcı, bıçak saplanır gibi bir ağrı!
Hastalar, gut atağındaki ağrıyı “yanıcı, zonklayıcı, bıçak saplanır gibi” ya da “tahammül edilemez” olarak tarif ederler. Ağrı genelde gece saatlerinde aniden başlar, 24 saat içinde zirveye ulaşır. Hastayı uyuyamayacak kadar rahatsız eder. Gut atağından etkilenen bölge o kadar hassaslaşır ki çarşafın teması bile dayanılmaz bir ağrıya neden olabilir. Ağrı, hafif vakalarda birkaç gün içinde azalabilir, ancak ağır vakalarda haftalarca sürmesi mümkündür.
Gut hastalığı ayak baş parmağında, ayak parmaklarından ayak dirseğine kadar olan bölümde, ayakta, dirsekte, dizde, el bileğinde ve el dirseğinde şiddetli acı ve ağrı, kızarıklık, şişlik, morluk, ısı artışıyla kendini belli eder. Ayak ve ayak dirseğinde gelişen ataklarda hasta yürümekte zorlanabilir.
Kırmızı et, deniz ürünleri, sakatat gibi aşırı protein içeren yiyecekler, yoğun alkol alımı (özellikle bira), fazla kilo, uzun süreli aç kalınması, susuz kalma, bazı ilaçlar, böbrek yetmezliği, travma, ağır bir hastalık geçirilmesi, aşırı yorgunluk ve stres gut ağrısını artıran faktörler olarak sıralanabilir.