Koku kaybı, yaşam kalitesini olumsuz etkiler
Bir kişinin koku alma duyusunu tamamen veya kısmen kaybetmesi “koku kaybı” (anosmi) olarak adlandırılmaktadır. Koku kaybı, yaşam kalitesini olumsuz etkiler, çünkü koku kaybı yaşayanlar hem yiyecek ve içeceklerden alınan tatları hem de gaz kaçağı veya yangın dumanı gibi uyarıları algılayamazlar.
Koku kaybı neden olur?
Koku duyusu, burundaki koku reseptörleri, sinir yolları ve beyindeki ilgili merkezlerin uyumlu çalışmasıyla sağlanır. Bu sistemin herhangi bir noktasında meydana gelen hasar veya bozulma, koku kaybına neden olabilir.
Grip, soğuk algınlığı, COVID-19 gibi üst solunum yolu enfeksiyonları; sinüzit veya kronik sinüs enfeksiyonları; alerjik rinit veya saman nezlezi gibi enfeksiyonlar koku kaybı oluşmasına neden olan başlıca faktörlerdendir. Enfeksiyonların yanı sıra burun polipleri, burun içindeki kemik ya da kıkırdağın eğriliği, sinüs tıkanıklıkları gibi yapısal sorunlar da koku kaybına neden olabilir.
Nörolojik hastalıklar (Alzheimer, Parsinson, Multipl Skleroz-MS), beyindeki koku merkezlerini etkileyerek koku alma duyusuna zarar verebilir. Travmatik beyin hasarları, özellikle kafa travmaları sonrasında koku sinirleri zarar görebilir. Sistemik ve metabolik hastalıklar (diyabet, hipotiroidi) koku fonksiyonunu etkileyebilir. Bunların yanı sıra B12 vitamini ve çinko eksikliği koku sinirlerinin çalışmasını olumsuz etkileyebilir.
Kimyasallara ve ağır metallere maruz kalma, hava kirliliği, hormonal değişiklikler, yaşlanma, sigara ve alkol bağımlılığı da bu sorunun gelişmesini destekleyebilir.
Pandemi sürecinde sıkça gözlemlenen koku kaybı, SARS-CoV-2 virüsünün koku sinirlerini hedef alması nedeniyle gelişmiştir. Çoğu hastada birkaç haftada koku kaybı geri kazanılmıştır. Ama bazı vakalarda kalıcı olmuştur.
Koku kaybı nasıl tedavi edilir?
Koku kaybı yaşayanların, bir kulak burun boğaz (KBB) uzmanına başvurması gerekir. Bu şekilde koku kaybının altında yatan sebepler tespit edilebilir.
- Enfeksiyon rahatsızlıkları ilaç tedavisiyle çözülebilir.
- Alerji veya sinüs sorunları ilaç tedavisi ve burun spreyleriyle, kimi durumlarda cerrahi müdahale ile çözülebilir.
- Sinir hasarlarında koku kaybı kalıcı olabilir, ancak bazı durumlarda rehabitasyon veya sinir tedavisi önerilebilir.
- Koku terapisi, hastaların belirli kokular (limon, gül, karanfil, okaliptüs vb.) üzerinde odaklanarak koku duyusunu eğitmektir; günde iki üç kez, birkaç ay boyunca yapılması tavsiye edilir.
- Koku kaybı, biorezonans terapisi ile de çözüme ulaştırılabilir.