Besin alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli bir gıdaya karşı aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Normalde zararsız olan bazı proteinler, bağışıklık sistemi tarafından tehdit olarak algılanır ve vücut bu maddelere karşı alerjik reaksiyon geliştirir. Bu reaksiyonlar hafif semptomlardan hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar değişebilir.
Besin alerjisi reaksiyonları besinin tüketilmesinden dakikalar ya da saatler sonra ortaya çıkabilir. Hafif belirtileri ciltte kaşıntı ve kızarıklık, kurdeşen, karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, burun akıntısı ve hapşırmadır. Orta ve şiddetli belirtileri ise şunlardır: Yüz, dudak, dil veya boğazda şişme; nefes almada zorluk, hırıltılı solunum; kalp çarpıntısı, baş dönmesi, bayılma; hayatı risk taşıyan ve acil tıbbı müdahale gerektiren anafilaksi.
Dünyada en sık alerjiye neden olan 8 besin şunlardır:
- Süt
- Yumurta
- Balık
- Kabuklu deniz ürünleri (karides, yengeç, ıstakoz vb.)
- Fıstık
- Ağaç yemişleri (ceviz, badem, fındık vb.)
- Buğday (gluten hassasiyeti ile karıştırılmamalıdır)
- Soya
Besin alerjisi olanlar nelere dikkat etmeliler?
Besin alerjileri yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir, ancak bazı önlemlerle sağlıklı bir yaşam sürdürmek mümkündür.
- Alerji testi yaptırın: Hangi gıdalara karşı alerjiniz olduğunu kesin olarak belirlemek için bir alerji testi yaptırın.
- Etiketleri okuyun: Paketli gıdaların içerik etiketlerini dikkatlice okuyun ve alerjen uyarılarını göz ardı etmeyin. Gizli alerjenleri de araştırın; örneğin, süt proteini laktoz içermeyen ürünlerde bile bulunabilir.
- Dışarıda yemek yerken dikkatli olun: Restoran veya kafelerde yemek yerken, garson veya şefe alerjiniz hakkında bilgi verin ve kullanılan malzemeleri sorun.
- Çapraz bulaşmaya karşı önlem alın: Aynı bıçak, kesme tahtası veya tencereyi alerjen içeren ve içermeyen gıdalar için kullanmayın. Alerjen içermeyen gıdalar için ayrı mutfak araç gereçleri bulundurun.
- Alerjen temasından kaçının: Alerjiniz olan gıdalarla temas edebilecek yüzeyleri temizleyin. Çocuklarda oyuncaklar, kıyafetler ve ortak kullanılan nesneler yoluyla çapraz bulaşmayı önlemek için hijyen kurallarına dikkat edin.
- Alternatif besinler kullanın: Alerjen içermeyen alternatif besinler tüketerek sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturun; örneğin, inek sütü yerine badem sütü veya soya sütü, buğday unu yerine glutensiz un kullanmak gibi.
- İlk tedavi yöntemlerini öğrenin: Şiddetli alerjik reaksiyon (anafilaksi) riskiniz varsa, doktorunuzun önerdiği şekilde epinefrin (adrenalin) oto-enjektörü taşıyın ve nasıl kullanacağınızı öğrenin. Hafif reaksiyonlar ise anti alerjik ilaçlar ile kontrol edilebilir.
- Acil durum planı oluşturun: Alerjiye duyarlı çocuklar için öğretmenler, bakıcılar ve aile bireylerine acil müdahale planı hazırlayın.
- Bağışıklık sistemini güçlendirin: Probiyotik ve antioksidan açısından zengin gıdalar tüketerek bağışıklık sisteminizi destekleyin.
- Uzman takibi yaptırın: Alerji uzmanı veya diyetisyenle düzenli olarak görüşerek beslenme planınızı gözden geçirin.